Türk Mutfağındaki Coğrafi İşaret Tesciline Sahip Yemekler Üzerine Bir Araştırma

Gönül Çay; Nilüfer Şahin Perçin

doi:10.5281/zenodo.17223253

Yazarlar

Gönül Çay Sinop Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-4667-7696
Nilüfer Şahin Perçin Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-7063-3247

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17223253

Anahtar Kelimeler:

Coğrafi İşaret, Türk Mutfağı, Yöresel Lezzetler

Özet

Bu çalışmanın amacı Türk mutfağındaki coğrafi işaret tesciline sahip yemeklerin mevcut durumunu incelemek ve arka planda kalan tescilli lezzetlerin görünürlüğünü artırmaktır. Veriler, Türk Patent ve Marka Kurumu'nun “Coğrafi İşaretler Portalı” üzerinden elde edilmiş ve toplamda 716 coğrafi işaretli yemek tespit edilmiştir. Bu yemekler, 34 farklı yemek grubunda sınıflandırılmıştır. Elde edilen bulgular, en fazla tescil edilen yemek grubunun hamur işleri olduğunu, bunu sırasıyla et yemekleri ve tatlıların takip ettiğini göstermiştir. Bölgesel analizler, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en zengin coğrafi işaret mirasına sahip olduğunu, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinin ise bu bölgeyi takip ettiğini ortaya koymuştur. İllere göre dağılımında ise Gaziantep, en fazla coğrafi işaretli yemekle ilk sırada yer alırken, Konya ve Diyarbakır sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada yer almıştır. Marmara Bölgesi ve bazı illerde coğrafi işaret sayısının düşük olduğu ve bu bağlamda gastronomik potansiyelin yeterince değerlendirilemediği de ortaya çıkmıştır. Ayrıca tanıtım çalışmalarında, destinasyonları sadece belirli coğrafi işaretli yemeklerle tanıtmak yerine, diğer tescilli yemeklerin de tanıtıma dahil edilmesi önerilmektedir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

Akan, L. S. (2005). Safranbolu mutfak kültürü üzerinde bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara].

Akgöl, Y. (2012). Gastronomi turizmi ve Türkiye’yi ziyaret eden yabancı turistlerin astronomi deneyimlerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin Üniversitesi, Mersin].

Barham, E. (2003). Translating terroir: the global challenge of French AOC labeling. Journal of Rural Studies, 19(1), 127-138.

Bérard, L. ve Marchenay, P. (2008). From Localized Products to Geographical Indications. Awareness and action. Bourgeen-Bresse, France: CNRS.

Çoşan, D. ve Seçim, Y. (2019). Bartın mutfak kültürü içerisinde tatlıların yeri ve önemi üzerine nitel bir çalışma. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 14(27), 279-292.

Çolakoğlu, N. K. ve Sarıışık, M. (2023). Türk mutfağında yer alan coğrafi işaret tescil belgesine sahip çorbalar üzerine bir araştırma. Kent Akademisi, 16(3), 1820-1834.

Durlu-Özkaya, F. ve Can, A. (2012). Gastronomi turizminin destinasyon pazarlamasına etkisi. Türktarım Dergisi, 206, 28-33.

Ercelep, B. ve Akdemir, N. (2022). Tescilli coğrafi işaretli gıda ürünleri: Türk tatlıları örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 6(3), 550-563.

Ertaş, Y. ve Gezmen-Karadağ, M. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.

Güzeler, N. ve Özbek, Ç. (2021). Traditional anatolian ceremonial dishes. Aydın Gastronomy, 5(2), 167-176.

Likoudis, Z., Sdrali, D., Costarelli, V. ve Apostolopoulos, C. (2016). Consumers’ intention to buy protected designation of origin and protected geographical indication foodstuffs: The case of Greece. International Journal of Consumer Studies, 40(3), 283-289.

Lucatelli, S. (2004). Appellations of origin and geographical ındıcations in oecd member countries: economic and legal implications. Organisation for Economic Co-operation and Development, 1-73.

Maviş, F. (2003). Endüstriyel Yiyecek Üretimi. Ankara: Detay Yayıncılık.

Ministry of Culture and Tourism (2020), Genel Özellikleriyle Türk Mutfak Kültürü, https://aregem.ktb.gov.tr/TR-12762/genelozellikleriyle-turk-mutfak-kulturu.html, [Erişim tarihi: 19.11.2024].

Sabur, D. G. ve Güneş, S. G. (2024) Türk mutfak kültürü ve coğrafi işaretli mantılar. A. Sökmen ve Ç. Aydın (Ed.), Sofradaki bilim ve lezzetteki sanat: Gastronomiye kapsamlı bir bakış (ss. 548-564). Ankara: Detay yayıncılık.

Sarıipek, S. ve Çevik, S. (2020). Oraların nesi meşhur: Şehir pazarlamasında coğrafi işaret tescilli ürünler. OPUS International Journal of Society Researches, 16(32), 4907-4938.

Schulp, J. A. ve Tirali, I. (2008). Studies in immigrant restaurants I: Culinary concepts of Turkish restaurants in the Netherlands. Journal of Culinary Science & Technology, 6(2-3), 119-150.

Şen, M. A. ve Ekinci, E. (2020). Türkiye’de üretilen coğrafi işaret ile tescillenmiş ekmek çeşitleri üzerine bir nitel araştırma. Journal of Eurasia Tourism Research, 1(1), 32-41.

Şengül, S. (2024). Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Türk mutfağı. Ankara: Detay Yayıncılık.

Şengül, S. Ve Türkay, O. (2022). Türkiye’nin Yöresel Mutfakları. Ankara: Detay Yayıncılık.

Toygar, K. (1981). Değişen Türk mutfağı. Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri, 153-160.

Tufan, Ö. (2008). Helvahane ve Osmanlı’da helva kültürü. A. Bilgin ve Ö. Samancı (Ed.), Türk mutfağı (ss. 125–135). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.

Türk Patent ve Marka Kurumu (2024), https://ci.turkpatent.gov.tr/, [Erişim Tarihi: 31.12.2024].

Usta, S. ve Şengül, S. (2022). Türkiye’deki coğrafi işaretli yiyecek-içecek ürünlerinin analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 604-634.

Yılmaz, S. ve Yılmaz, M. (2022). Türkiye’de coğrafi işaretli köfteler. International Congress on Food Researches, 14-16 Ekim, Sivas, Türkiye, ss. 171–182.

Yılmaz, S. ve Yılmaz, M. (2022b). Türk mutfağında pilavın yeri ve coğrafi işaretli pilav örnekleri. Y. Seçim, S. Zafer Kavacık ve C. Uslu (Ed.), Multidisipliner Yönüyle Gastronomi Alanında Güncel Çalışmalar (ss. 222-238) Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.